Sınav Kaygısı Nedir?
Hayatlarının en kritik dönemlerinden birini yaşayan çocuklar ve ergenler için sınavlar, sadece akademik bir değerlendirme değil, çoğu zaman kendi değerlerinin ölçüldüğü, aile beklentilerinin ve toplum baskısının somutlaştığı bir mücadele halini alıyor. Bu da beraberinde sınav kaygısı dediğimiz, yoğun bir stres ve huzursuzluk halini getirebiliyor.
Elbette herhangi bir sınava dair beklentisi olan ve emek veren bir kişinin sınav öncesi bir miktar heyecan duyması ve kaygılanması normaldir. Ancak bu kaygı ve heyecan düzeyi çok yükseldiğinde, sınav başarısını etkilemeye veya bedensel bazı belirtilere yol açmaya başladığında kaygı bozukluğundan söz ederiz.
Sınav Kaygısının Belirtileri
Sınav kaygısı, yalnızca sınav anında değil, sınav öncesinde haftalar veya aylar boyunca da çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Bu belirtiler genellikle iki temel gruba ayrılır:
Zihinsel ve Duygusal Belirtiler:
- Dikkat dağınıklığı, odaklanma güçlüğü
- Bildiği konuları sınav anında hatırlayamama
- Sürekli başarısız olunacağı düşüncesi, “yapamayacağım” inancı
- Karamsarlık, umutsuzluk ve gelecekle ilgili yoğun kaygı
- Huzursuzluk, sinirlilik, öfke patlamaları
- Mükemmeliyetçilik ve kendini başkalarıyla kıyaslama
- Uykuya dalamama ya da sık sık uyanma
- Ders çalışmaktan kaçınma ya da tam tersi aşırı çalışma ve tükenmişlik
Bedensel Belirtiler:
- Mide bulantısı, karın ağrısı veya iştahsızlık
- Nefes darlığı, çarpıntı veya göğüste sıkışma hissi
- Terleme, titreme, baş dönmesi
- Kas gerginliği ve baş ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Ellerde soğukluk, mide yanması gibi psikosomatik şikayetler
Bu belirtiler sınav dönemine özgü ve çocuğun günlük işlevselliğini bozacak düzeydeyse, sınav kaygısının profesyonel yardım gerektiren bir düzeye ulaştığını düşünebiliriz.
Peki Sınav Kaygısının Kaynağı Ne?
Sınav kaygısı sadece sınavın zorluğundan değil, çoğunlukla bu sınava yüklenen anlamdan doğar.
Mükemmeliyetçilik, “başarısız olursam sevilmem” inancı, aile baskısı, öğretmen söylemleri ya da çevresel kıyaslamalar…
Çocuk, sınavı bir yaşam sınavı gibi görmeye başladığında, zihinsel kaynaklarını doğru kullanamaz hale gelir.
Ergenlerde sınav kaygısı, kimlik gelişimiyle örtüşen bir dönemde ortaya çıktığından, çocuğun benlik saygısını ve geleceğe olan umudunu da sarsabilir.
Sınav Kaygısı Tedavi Edilebilir mi?
Evet.
Antalya’da sınav kaygısı tedavisi için bize başvuran gençlerle yürüttüğümüz çalışmalarda, en etkili yaklaşımlardan biri bilişsel davranışçı terapidir (BDT).
Bu terapi türü; çocuğun hatalı inançlarını fark etmesine, sınavla kurduğu olumsuz ilişkiyi dönüştürmesine ve duygularını yönetmesine olanak tanır.
Buna ek olarak nefes egzersizleri, gevşeme çalışmaları, dikkat artırıcı teknikler ve zaman yönetimi becerileri de süreci destekler.
Bazı durumlarda, özellikle yoğun kaygının fiziksel belirtilere dönüştüğü veya depresif belirtiler eşlik ettiği vakalarda, psikiyatrik değerlendirme sonrası ilaç desteğini de tedaviye dahil ediyorum ve oldukça başarılı sonuçlar alıyoruz.
Ailelere Düşen Rol Ne?
Sınav kaygısı yaşayan bir çocuğa yaklaşımda en önemli unsur, çocuğun değerini yalnızca başarısıyla tanımlamamaktır.
Çabanın sonuçtan daha kıymetli olduğunu vurgulayan, eleştirmekten çok duygularını anlamaya çalışan bir yaklaşım, çocuğun iç güvenini yeniden inşa eder.
Ailelerin beklentilerini doğru şekilde ifade etmeleri ve kendi kaygılarını çocuklarına yansıtmamaları da kritik önemdedir.
Unutmayın, çocuğunuzun yol arkadaşısınız; yarışın hakemi değil.
Profesyonel destek almak, sadece çocuğunuzun değil tüm ailenin daha sağlıklı bir sınav süreci geçirmesine katkı sağlar.
Antalya’da Sınav Kaygısı İçin Profesyonel Destek
Eğer çocuğunuz sınavlara yaklaşırken içe kapanıyor, uyku düzeni bozuluyor, fiziksel şikayetler artıyor ya da sınav anında bildiklerini hatırlayamıyorsa, bu yalnızca “alışma süreci” değildir.
Erken müdahale, uzun vadede çok daha sağlıklı ve başarılı bir gelişim süreci sağlar.
Antalya çocuk ve ergen psikiyatristi olarak, sınav kaygısı yaşayan çocuk ve gençlerle yürüttüğüm çalışmalarda her bireye özgü, güvenli ve etkili bir yol haritası sunuyorum.
Geçen yıl takip ettiğim gençlerle çok başarılı sonuçlar aldık ve mutluyuz 🙂
Gelin sınav çok yaklaşmadan önlem alalım, tüm tuşlara basalım 🙂
Güzel günlerde görüşmek dileklerimle…
